Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)

Paylaş:

KVKK’nın Temel Amacı Nedir?

Kişisel verilerin gizliliği, dijital çağda hem bireylerin hem de işletmelerin en temel hak ve sorumluluk alanlarından biri hâline gelmiştir. Bu doğrultuda Türkiye'de 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), 7 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 2018 itibarı ile uygulamaya alarak kişisel verilerin işlenmesi, saklanması ve aktarılması süreçlerini yasal bir zemin oluşturulmuştur. KVKK, bireylerin mahremiyet hakkını korumanın yanı sıra, işletmelere de ciddi yükümlülükler getiren kapsamlı bir düzenlemedir.

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun (KVKK) temel amacı, bireylerin özel hayatının gizliliğini güvence altına almak ve kişisel verilerin işlenmesi sürecini belli kurallara bağlayarak hem bireyleri hem de veri işleyen kurumları koruma altına almaktır. Bu yasa, Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan “özel hayatın gizliliği” ilkesine dayanmakta olup, kişisel verilerin hukuka uygun, dürüstlük kuralına uygun, belirli, açık ve meşru amaçlarla işlenmesini zorunlu kılar.

KVKK, kişisel verilerin;

Açık rızaya dayanarak,
Belirli ve meşru amaçlarla,
Gerektiği kadar ve sınırlı bir şekilde,
Doğru ve güncel tutulacak biçimde,
İlgili mevzuatta öngörülen veya işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar saklanmasını şart koşar.
Bu çerçevede Kanun’un ana hedefi; bireylerin kişisel verilerinin izinsiz ve keyfi şekilde toplanmasını, işlenmesini ya da paylaşılmasını önlemek ve bu konuda bireylere bilgi alma, itiraz etme, silme veya düzeltme gibi çeşitli haklar tanımaktır. Aynı zamanda, kurum ve kuruluşlara da bu verileri işlerken şeffaflık, hesap verebilirlik ve güvenlik sorumlulukları yüklemektedir. KVKK, yalnızca bireyleri değil; işletmeleri de veri güvenliği konusunda disipline ederek, onların güvenilirliğini ve hukuka uygunluğunu arttırmayı amaçlar. Bu sayede işletmeler, müşterilerinin ve paydaşlarının güvenini kazanırken, aynı zamanda ciddi idari para cezalarıyla karşılaşma riskinden de korunmuş olurlar.

KVKK’nın İşletmeler Açısından Önemi

Günümüzde işletmeler, faaliyetlerini sürdürebilmek ve rekabet avantajı elde edebilmek için müşterilerine, çalışanlarına, iş ortaklarına ve tedarikçilerine ait çok çeşitli kişisel verileri işlemektedir. Bu veriler; isim, adres, iletişim bilgileri gibi temel bilgilerden, finansal kayıtlar, sağlık bilgileri, çalışma geçmişi gibi daha hassas verilere kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Ancak bu verilerin işlenmesi sırasında ortaya çıkan her türlü ihmal, kötüye kullanım veya izinsiz paylaşım, işletmeler açısından ciddi sonuçlar oluşturabilir. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), işletmelerin bu bilgileri hangi şartlar altında toplayabileceğini, nasıl işlemesi gerektiğini ve hangi güvenlik önlemlerini almakla yükümlü olduğunu açık bir şekilde belirlemektedir. Bu kanuna uyum sağlamak, sadece yasal bir zorunluluk olmanın ötesinde, kurumsal itibarın korunması ve sürdürülebilirlik açısından da büyük önem taşımaktadır.

KVKK’ya uyum sağlayan işletmeler;

Müşteri güvenini pekiştirir: Kişisel verilerin güvenli bir şekilde işlendiğini gören müşteriler, markaya olan güvenlerini artırır ve uzun vadeli bir bağlılık geliştirir. Bu da müşteri memnuniyetini ve sadakatini güçlendirir.

Rekabet avantajı kazanır: Veri güvenliğine önem veren işletmeler, sektördeki rakiplerinden farklı olarak tercih edilebilirliğini artırır. Özellikle uluslararası iş birliklerinde, KVKK’ya uyumlu olmak önemli bir referans haline gelir.

Yasal yaptırımlardan korunur: Kanuna aykırı veri işleme faaliyetleri, idari para cezaları, veri sorumlusu sicilinden silinme, faaliyetin durdurulması gibi ağır yaptırımlarla sonuçlanabilir. Uyumlu işletmeler bu risklerden korunur.

Veri ihlallerini önleyerek krizleri engeller: Etkin bir veri koruma politikası, siber saldırı ve veri sızıntısı gibi olayların önlenmesine yardımcı olur. Bu sayede olası krizlerin ve itibar kayıplarının önüne geçilir. KVKK’ya uygunluk, dijital çağda işletmelerin güvenilirliğinin ve sürdürülebilir başarısının temel taşlarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle her ölçekteki işletmenin veri koruma politikalarını gözden geçirmesi ve gerekli uyum süreçlerini tamamlaması büyük önem taşımaktadır.

KVKK Kapsamında Kişisel Veri Ne Demektir?

KVKK’ya göre kişisel veri, bir bireyin kimliğini doğrudan ya da dolaylı olarak belirlenebilir kılan her türlü bilgidir. Bunlar arasında şunlar yer alır:

Ad-soyad, T.C. kimlik numarası
Telefon numarası, e-posta adresi
Sağlık bilgileri, genetik veriler
Parmak izi, retina taraması gibi biyometrik veriler
Finansal bilgiler
Konum ve çevrimiçi izleme verileri

e-Ticaret ve KVKK: Dijital Dönüşümde Veri Güvenliği

e-Ticaretin yükselişiyle birlikte, çevrimiçi alışveriş platformları kullanıcıların pek çok kişisel verisini işler hâle gelmiştir. KVKK, bu noktada işletmelere ciddi sorumluluklar yüklemektedir. 

Açık ve erişilebilir gizlilik politikaları sunulmalıdır.
Aydınlatma metinleri, kullanıcıların hangi verilerinin hangi amaçla işlendiğini açıkça ifade etmelidir.
Tüketicilerin veri işleme faaliyetlerine itiraz etme, düzeltme veya silme talepleri dikkate alınmalıdır. KVKK uyumlu bir e-ticaret stratejisi, yalnızca yasal yükümlülükleri yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda müşteri sadakatini ve itibar yönetimini güçlendirir.

İşletmelerin Alması Gereken KVKK Önlemleri

Dijital ortamda faaliyet gösteren tüm işletmeler, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında veri güvenliğini sağlamak ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla aşağıdaki adımları atmak zorundadır:

Aydınlatma Metinleri Hazırlamak

İşletmeler, kişisel verileri topladıkları her ortamda bireyleri bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu kapsamda, veri işleme süreçleriyle ilgili; veri sorumlusu bilgileri, işleme amaçları, hukuki sebepler, verilerin kimlerle paylaşılabileceği ve ilgili kişilerin hakları gibi bilgileri içeren aydınlatma metinleri hazırlanmalıdır.

Veri İşleme Envanteri Oluşturmak

Veri işleme envanteri, işletmenin işlediği tüm kişisel verilerin sistematik olarak listelendiği ve işlendiği süreçlerin belirlendiği detaylı bir dökümandır. Hangi verinin hangi amaçla, hangi hukuki sebebe dayanarak, ne kadar süreyle ve kimlerle paylaşılabileceği gibi bilgiler bu envanterde yer alır.

Açık Rıza Metinleri ile Onay Almak

KVKK'nın öngördüğü haller dışında kişisel veri işlemek için ilgili kişilerin açık rızası gereklidir. Bu nedenle işletmeler, verisi işlenecek kişilerden özgür iradeleriyle, bilgilendirilmiş şekilde onay almalıdır. Açık rıza metinleri sade, anlaşılır ve kapsamı belirli olacak şekilde hazırlanmalıdır.

Veri Güvenliği Politikaları Belirlemek

Kişisel verilerin yetkisiz erişim, kayıp, ifşa veya değiştirilme risklerine karşı korunması için teknik ve idari tedbirlerin alınması gerekir. Bu kapsamda, işletmelerin veri güvenliğine ilişkin politikalarını yazılı hale getirmesi ve bu kuralları uygulaması önemlidir.

Çalışanlara KVKK Eğitimi Vermek

KVKK’ya uyum, sadece yöneticilerin değil, tüm çalışanların sorumluluğudur. Bu nedenle çalışanlara KVKK kapsamında temel bilgiler, veri güvenliği, kişisel veri tanımı ve ihlal durumlarında yapılması gerekenlerle ilgili düzenli eğitimler verilmelidir.

Veri Sorumlusu Temsilcisi Atamak

Yurt dışında yerleşik olan veri sorumluları için Türkiye’de bir temsilci atanması zorunludur. Türkiye’de yerleşik işletmelerde ise, veri sorumlusu sıfatı taşıyan kişinin görev ve sorumlulukları açıkça tanımlanmalı ve gerekli görev dağılımı yapılmalıdır.

Veri İhlali Durumunda Bildirim Süreçlerini Oluşturmak

Kişisel veri ihlali meydana geldiğinde, bu durum en geç 72 saat içinde Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na bildirilmelidir. Ayrıca ilgili kişi de en kısa sürede bilgilendirilmelidir. Bu nedenle işletmelerin veri ihlali durumunda izlenecek adımları içeren bir bildirim prosedürü oluşturması önemlidir.

Kişisel Verilerin Silinmesi ve Anonimleştirilmesi Prosedürlerini Belirlemek

Kişisel veriler işleme amacı sona erdiğinde, ilgili veriler silinmeli, yok edilmeli veya anonim hale getirilmelidir. Bu işlemlerin nasıl yapılacağını belirleyen yazılı prosedürler oluşturulmalı ve belirli aralıklarla denetlenmelidir.

KVKK Kapsamında Açık Rıza Nasıl Alınmalı?

KVKK’ya göre açık rıza, belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirmeye dayanan ve özgür iradeyle verilen onaydır. Açık rıza sürecinde dikkat edilmesi gerekenler:

Amaç net olarak belirtilmelidir.
Veri işleme faaliyetleri detaylandırılmalıdır.
Rıza alma süreci kullanıcı dostu, basit ve geri alınabilir olmalıdır.
Rıza metinleri gizlenmemeli; kullanıcıya rızayı reddetme hakkı da açıkça sunulmalıdır.

Aydınlatma Metni Nasıl Hazırlanmalı?

Aydınlatma metni, veri sahibine aşağıdaki konularda bilgi vermelidir:

Veri sorumlusunun kimliği, hangi verilerin toplandığı, hangi amaçla işleneceği, verilerin kimlere aktarılacağı, haklar ve başvuru yolları halinde hazırlanabilir.

KVKK İhlali Halinde Uygulanan Yaptırımlar

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ile ilgili yapılan ihlaller, sadece yasal sorumlulukları değil, aynı zamanda ciddi finansal ve idari yaptırımları da beraberinde getirebilir. Kanuna uyumsuzluk durumunda işletmeler, çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu yaptırımlar, her ihlalin türüne ve ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir.

İdari Para Cezaları

KVKK'ya aykırı hareket eden veri sorumlularına, ihlalin türüne ve derecesine bağlı olarak idari para cezaları uygulanmaktadır. Bu cezalar, Kanun'un 18. maddesi kapsamında belirlenen tutarlara göre belirlenir ve bu tutarlar, işletmenin faaliyet gösterdiği sektör ve veri işleme faaliyetlerinin kapsamına göre değişir. Cezalar, hafif ihlallerde daha düşük tutarlarda olabileceği gibi, ciddi ve sistematik ihlallerde milyonlarca TL'ye kadar çıkabilmektedir. Ayrıca, ihlalin tekrarı durumunda cezaların artırılması söz konusu olabilir.

Veri Sorumlusu Siciline Kayıt Zorunluluğu İhlali

KVKK'nın 16. maddesi gereği, veri sorumluları, kişisel verilerin işlendiği faaliyetlere ilişkin kayıtları tutmak zorundadır. Bu kayıtlar, Veri Sorumluları Siciline (VERBİS) kaydedilmelidir. Ancak, VERBİS'e kaydın yapılmaması veya geciktirilmesi, işletmeye ciddi yaptırımlar getirebilir. Bu durumda, veri sorumlusuna idari para cezası uygulanabileceği gibi, aynı zamanda faaliyetlerin denetlenmesi de söz konusu olabilir.

Veri Sahibinin Şikâyeti Sonucu Denetim

KVKK, veri sahiplerinin kişisel verilerinin işlenmesi ile ilgili haklarını ihlal eden durumlardaki şikayetlerine önem verir. Veri sahipleri, kişisel verilerinin kötüye kullanılması, yetkisiz kişilerle paylaşılması veya izinsiz işlenmesi durumunda, doğrudan Kişisel Verileri Koruma Kuruluna başvurabilirler. Bu şikâyetler sonucunda yapılan denetimler, işletmelerin tüm veri işleme süreçlerini kapsar ve işletmeye ciddi yasal yükümlülükler getirebilir. Denetim sonuçlarında, ihlalin boyutuna göre ek yaptırımlar uygulanabilir.

Faaliyet Durdurma ve Lisans İptali

KVKK kapsamında işletmelerin veri işleme faaliyetleri denetlenebilir ve eğer ciddi bir ihlal tespit edilirse, Kişisel Verileri Koruma Kurulu, işletmenin veri işleme faaliyetlerini durdurabilir veya lisanslarını iptal edebilir. Bu, özellikle veri işleme faaliyetlerinin ciddi şekilde ihlal edildiği, veri güvenliğinin ihlal olduğu ve kişisel verilerin büyük ölçüde zarara uğratıldığı durumlarda söz konusu olur. Bu tür yaptırımlar, işletmenin faaliyetlerini durdurulmasına veya önemli ölçüde zarar görmesine neden olabilir.

Zararın Tazmini

Kişisel verilerin ihlali durumunda, veri sahiplerine zarar verildiği takdirde, bu zararların tazmini gereklidir. KVKK'nın 12. maddesi, veri sahiplerinin, kişisel verilerinin ihlali nedeniyle uğradıkları zararları tazmin etmelerini talep etme hakkına sahip olduklarını belirtmektedir. İşletmeler, veri sahiplerinin zararlarını karşılamak zorunda kalabilir ve bu durum uzun vadeli maliyetler yaratabilir.

Sonuç

KVKK, sadece yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda dijital çağın getirdiği etik bir zorunluluktur. Bu kanunun işleyişi, kişisel verilerin korunmasının bir zorunluluk haline geldiği bir dönemde, işletmelerin bu yasaya uyum sağlaması kritik bir öneme sahiptir. KVKK'ya uyum, işletmelerin müşteri güvenini artırmalarına, marka itibarlarını sağlamlaştırmalarına ve uzun vadeli sürdürülebilir bir iş modeli oluşturmalarına olanak tanır. Ayrıca, KVKK'ya uygunluk, hem büyük işletmeler hem de KOBİ’ler için iş süreçlerini daha düzenli ve güvenli hale getirecek, hukuki riskleri en aza indirerek, olası cezai yaptırımlardan korunmalarını sağlayacaktır.