Patent Nedir? Girişimciler İçin Önemi

Paylaş:

Patentin Tanımı ve Temel Amacı

Patent, yeni, sanayiye uygulanabilir ve tekniğin bilinen durumunu aşan bir buluş için buluş sahibine devlet tarafından verilen resmi bir belgedir. Bu belge, sahibine buluşunu belirli bir süre boyunca (Türkiye'de genellikle 20 yıl) üretme, kullanma, satma veya ithal etme konusunda münhasır hak tanır. Yani, buluş sahibi dışında hiç kimse, onun izni olmadan bu faaliyetleri gerçekleştiremez. Patentin temel amacı, mucitleri ve şirketleri yeni buluşlar yapmaya teşvik etmek, araştırma ve geliştirmeye (Ar-Ge) yatırım yapmalarını sağlamaktır. Bu teşvik mekanizması sayesinde, teknolojik ilerleme hızlanır, toplumsal refah artar ve inovasyon kültürü yaygınlaşır. Patent, buluş sahibinin Ar-Ge yatırımlarının karşılığını almasını ve bulunuşundan finansal olarak faydalanmasını garanti altına alır.

Patentin Önemi

Patent almak, sadece bir yasal koruma sağlamanın ötesinde, girişimciler ve şirketler için stratejik bir yatırımdır:

Rekabet Avantajı ve Pazar Hakimiyeti: Patent, size buluşunuz üzerinde yasal bir tekel hakkı tanır. Bu, rakiplerinizin belirli bir süre boyunca sizin buluşunuzu taklit etmesini, üretmesini veya satışını engeller. Bu sayede pazarda önemli bir rekabet avantajı elde eder, ürünleriniz için daha yüksek fiyatlandırma yapabilir ve pazar payınızı artırabilirsiniz.

Gelir Kaynağı ve Lisanslama Fırsatları: Patentli bir buluş, lisanslama anlaşmaları yoluyla ek gelir elde etmenizi sağlar. Buluşunuzu kullanmak isteyen diğer şirketlere belirli bir ücret karşılığında lisans verebilirsiniz. Bu, doğrudan üretim veya satış yapmadan da gelir elde etme imkanı sunar. Ayrıca, patentinizi tamamen başka bir şirkete satarak büyük bir finansal getiri sağlayabilirsiniz.

Yatırımcı Çekme Potansiyeli: Özellikle teknoloji ve inovasyon odaklı start-up'lar için patentler, potansiyel yatırımcılar nezdinde büyük bir değer taşır. Patentler, şirketin fikri mülkiyetini koruduğunu ve benzersiz bir değere sahip olduğunu gösterir. Bu durum, şirketin piyasa değerini artırır ve yatırımcıların ilgisini çekerek finansman sağlama olasılığını yükseltir.

Şirket Değerini Artırma: Bir şirketin patent portföyü, o şirketin entelektüel sermayesinin ve inovasyon kapasitesinin bir göstergesidir. Patentli buluşlar, şirketin piyasa değerini artırır ve birleşme ve satın alma süreçlerinde önemli bir pazarlık gücü haline gelir.

Yasal Koruma ve Caydırıcılık: Patentiniz olduğunda, buluşunuzun izinsiz kopyalanması ve kullanılması durumunda yasal yollara başvurma hakkınız olur. Bu durum, potansiyel taklitçiler için caydırıcı bir etki yaratır ve buluşunuzun korunmasına yardımcı olur.

Bir Buluşun Patent Şartları

Bir buluşun patentle korunabilmesi için belirli yasal şartları eksiksiz bir şekilde taşıması gerekir. Bu şartlar, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu'nda ve uluslararası patent anlaşmalarında net bir şekilde tanımlanmıştır:

Yenilik: Buluş, başvuru tarihinden önce dünyanın hiçbir yerinde kamuya açıklanmamış olmalıdır. Bu, yazılı bir belge, sözlü bir sunum, bir ürünün satışı veya herhangi bir şekilde halka sunulmuş bir bilgi olabileceği anlamına gelir. Patent başvurusu yapılmadan önce buluşun herhangi bir şekilde ifşa edilmesi, yenilik şartını ortadan kaldırır ve patent alınmasını engeller. Bu nedenle, buluşunuzu kimseyle paylaşmadan veya bir prototipini piyasaya sürmeden önce patent başvurusu yapmanız kritik öneme sahiptir.

Buluş Basamağı: Buluş, ilgili teknik alandaki bir uzmana göre tekniğin bilinen durumundan açıkça ayırt edilebilir nitelikte olmalıdır. Başka bir deyişle, buluşun, o alandaki sıradan bir uzmanın kolayca düşünebileceği veya bilinen teknikleri basitçe birleştirilmesiyle ortaya çıkamayacak kadar "yaratıcı" ve "beklenmedik" bir özelliği olmalıdır. Bu şart, patentin sadece basit keşiflere veya aşikar geliştirmelere verilmesini engeller.

Sanayiye Uygulanabilirlik : Buluş, tarım dahil sanayinin herhangi bir alanında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte olmalıdır. Bu şart, buluşun sadece teorik bir kavram olmaktan öte, pratik bir fayda sağlayabilmesi gerektiğini ifade eder. Örneğin, bir formül kağıt üzerinde kalmamalı, belirli bir ürünün üretimine veya bir sürecin iyileştirilmesine hizmet etmelidir.

Patent Verilemeyecek Konular ve Buluşlar

Her yenilikçi fikir veya keşif patentle koruma altına alınamaz. Yasa, bazı konuları ve buluşları patent kapsamının dışında tutar:

Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler: Mevcut bir şeyi keşfetmek (örneğin, yeni bir element) veya soyut bir teoriyi formüle etmek patentlenemez. Ancak bu teorinin sanayiye uygulanabilir bir ürün veya sürece dönüştürülmesi patentlenebilir.

Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler: Satranç kuralları veya bir pazarlama stratejisi patentlenemez.

Bilgisayar programları: Bilgisayar programları telif hakkı ile korunur. Ancak, bir bilgisayar programının bir makineyi kontrol etme gibi teknik bir etki yaratması durumunda, bu etki patentlenebilir.

Estetik niteliği olan yaratmalar: Bir tablonun veya bir heykelin sanatsal değeri patentle değil, telif hakkı veya endüstriyel tasarımla korunur.

Ameliyat ve tedavi yöntemleri: İnsan veya hayvan vücuduna uygulanan teşhis, tedavi ve cerrahi yöntemler patentlenemez. Ancak bu yöntemlerde kullanılan cihazlar veya maddeler patentlenebilir.

Genel ahlaka veya kamu düzenine aykırı buluşlar: Toplumun genel kabul görmüş değerlerine aykırı olan buluşlar patentlenemez.

Patent Türleri

İncelemeli Patent

Bu patent türünde, buluşun yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik şartlarını taşıyıp taşımadığı, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından görevlendirilen uzman araştırmacılar tarafından detaylı bir şekilde incelenir. Bu inceleme, ilgili teknik alandaki mevcut literatür ve patent veri tabanları taranarak yapılır. İnceleme sonucunda olumlu rapor alınan buluşlara incelemeli patent verilir. İncelemeli patent, daha güçlü ve sağlam bir koruma sağlar çünkü geçerliliği resmi bir inceleme ile teyit edilmiştir.

İncelemesiz Patent 

Daha önceki Sınai Mülkiyet Kanunu döneminde mevcut olan incelemesiz patent sistemi, 2017 yılında yürürlüğe giren yeni kanunla kaldırılmıştır. Artık tüm patent başvuruları için inceleme süreci zorunludur.

Patent Başvuru Süreci

Patent başvuru süreci, karmaşık ve teknik detaylar içeren bir dizi adımdan oluşur. Genellikle bir patent vekili aracılığıyla yürütülmesi tavsiye edilir:

Ön Araştırma ve Danışmanlık: Buluşunuzun patentlenebilirlik şartlarını karşılayıp karşılamadığını anlamak için bir ön araştırma yapılır. Bu aşamada, benzer buluşlar ve patentler taranarak buluşunuzun yenilik ve buluş basamağı potansiyeli değerlendirilir.

Başvuru Dosyasının Hazırlanması: Patent başvurusu, titizlikle hazırlanması gereken kapsamlı bir dosya gerektirir. Bu dosya şunları içerir:

İstemler: Buluşun yasal koruma talep edilen sınırlarını belirleyen en kritik kısımdır. Doğru ve geniş kapsamlı istemlerin yazılması, patentin gücünü doğrudan etkiler.

Tarifname: Buluşun teknik detaylarını, nasıl çalıştığını, hangi sorunları çözdüğünü ve faydalarını açıklayan yazılı bölümdür. Buluş, ilgili teknik alandaki bir uzmanın anlayıp uygulayabileceği kadar açık ve eksiksiz anlatılmalıdır.

Resimler: Buluşun daha iyi anlaşılmasını sağlayan teknik çizimler veya diyagramlar.

Özet: Buluşun kısa bir tanıtımını içeren bölüm.

Başvurunun Yapılması: Hazırlanan dosya, TÜRKPATENT'e elektronik ortamda veya fiziksel olarak sunulur. Başvuru ücreti yatırılır.

Şekli İnceleme: TÜRKPATENT, başvuru dosyasının şekli şartlara uygun olup olmadığını (eksik belge, imza vb.) kontrol eder.

Araştırma Raporu ve Yazılı Görüş: Şekli inceleme sonrası, buluşun yenilik ve buluş basamağına ilişkin bir araştırma raporu ve yazılı görüş hazırlanır. Bu rapor, buluşunuzla ilgili benzer yayınları ve patentleri listeler.

İnceleme Talebi ve İnceleme Raporu: Araştırma raporuna gelen itirazlar ve gerekli revizyonlar yapıldıktan sonra, buluşun patentlenebilirlik şartlarını karşılayıp karşılamadığına dair detaylı bir inceleme raporu hazırlanır. Bu rapor, buluşun "yeni", "buluş basamağına sahip" ve "sanayiye uygulanabilir" olup olmadığını değerlendirir.

Patent Belgesinin Verilmesi: İnceleme sonucunda buluşun patentlenebilir olduğuna karar verilirse, patent belgesi düzenlenir ve buluş sahibi resmi olarak patent hakkını elde eder.

Sonuç

Girişimcilik ve inovasyon ekosisteminin kalbinde yer alan patent, buluşlarınızı koruma altına almanın en güçlü mekanizmasıdır. Yeni, sanayiye uygulanabilir ve özgün bir buluşa sahip olan girişimciler için patent, sadece yasal bir koruma sağlamanın ötesinde, rekabet avantajı, yeni gelir kaynakları, artan yatırımcı ilgisi ve şirket değerinde önemli bir artış gibi stratejik faydalar sunar. Makalede detaylarıyla açıklandığı üzere, bir buluşun patentlenebilirlik şartlarını (yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik) taşıması ve karmaşık başvuru sürecinin titizlikle yönetilmesi, bu değerli hakkın elde edilmesinde kritik öneme sahiptir.